Marek Grzybowski
DEFINCJE KLASTRÓW
Od ponad 20 lat mówi się o organizacjach przedsiębiorstw łączących się w klastry. Przyjmuje się, że klaster (ang. cluster) przemysłowo-usługowy jest to celowo utworzona grupa przedsiębiorstw, powiązanych funkcjonalnie w celu osiągnięcia wartości dodanej w wyniku synergii działań gospodarczych i organizatorskich, których przedmiotem jest projektowanie wspólnych wizji, misji i strategii marketingowych, koordynowanie polityki pozyskiwania kapitału, kształtowanie relacji z władzami lokalnymi, otoczeniem politycznym, samorządowym i społecznym[1].
Termin klaster (cluster) upowszechnił się w krajach anglosaskich i nordyckich. We Francji używa się określenia „lokalny system produkcyjny” (systeme productif local), zaś we Włoszech „okręg uprzemysłowiony” (districto industriale), w Niemczech kompetenznetze (sieć firm profesjonalnych), w Hiszpanii (Agrupaciones Empresariales Innovadoras). Wszystkie te terminy odnoszą się do działających na pewnym obszarze firm produkcyjnych i usługowych, związanych z określonym sektorem gospodarki, lecz współpracujących ze sobą w łańcuchu operacji, prowadzących do wyprodukowania i dystrybucji określonych wyrobów finalnych. W literaturze polskiej naukowcy zajmujący się tym zagadnieniem posługują się terminem grono przedsiębiorstw. Powszechnym terminem, stosowanym w rolnictwie, jest też grupa producencka[2].
Klastry, w najprostszym ujęciu, definiowane są jako regionalne skupiska przedsiębiorstw, działających w jednej branży lub w branżach pokrewnych. Uniwersytety, instytuty naukowe, instytucje (finansowe, ubezpieczeniowe) i organizacje wspierające (doradcze, gospodarcze, rządowe) traktowane są w klastrze jako podmioty uzupełniające działalność podstawową (produkcję lub usługi)[3]. Komisja Europejska definiuje klaster jako „grupę przedsiębiorstw, powiązanych podmiotów gospodarczych, i instytucji, które zlokalizowane są blisko siebie i osiągnęły wielkość wystarczającą do rozwinięcia specjalistycznego doświadczenia, usług, zasobów, dostawców i umiejętności”[4]. Według słownika PARP klaster to „specyficzna forma organizacji produkcji, polegająca na koncentracji w bliskiej przestrzeni elastycznych przedsiębiorstw, prowadzących komplementarną działalność gospodarczą. Podmioty te równocześnie współpracują i konkurują między sobą, posiadają także relacje z innymi instytucjami, działającymi w danej sferze. Podstawą powstania klastra są kooperacyjne powiązania występujące pomiędzy podmiotami, generujące procesy powstawania specyficznej wiedzy oraz zwiększające zdolności adaptacyjne”[5].
[1] M. Grzybowski, Klastery przemysłowo-usługowe jako narzędzie zwiększania dynamiki działania przedsiębiorstw na rynku globalnym. [w:] Dynamiczność warunkiem skutecznego zarządzania. Wyższa Szkoła Ekonomiczno-Informatyczna w Warszawie. Warszawa, czerwiec 2006.
[2] M. Grzybowski (kierownik projektu zleconego przez MNiI), Metodyka projektowania i organizowania klasterów przemysłowo-usługowych w polskich mikroregionach nadmorskich. Praca wykonana w ramach projektu badawczego nr 1 H02D 074 27, na zlecenie Ministerstwa Nauki i Informatyzacji w latach 2004-2005, s. 35.
[3] M. E. Porter, Clusters, Innovation, and Competitiveness: New Findings and Implications for Policy, Institute for Strategy and Competitiveness, Harvard Business School, presentation in Stockholm, Sweden, 22 January 2008, s. 6.
[4] W kierunku światowej klasy klastrów w Unii Europejskiej: Wdrażanie szeroko zakrojonej strategii innowacyjnej, KOM(2008) 652, Bruksela, dnia 5.11.2008, s. 2.
[5] Innowacje i transfer technologii. Słownik pojęć, red. K. Matusiak, Warszawa 2005, s. 81.
